વધુ ઉત્પાદન માટે કપાસની આ આધુનિક પદ્ધતિ અપનાવો, ઓછી મહેનતે વધુ નફો મેળવો

કપાસની ખેતી: કપાસ એ ભારતનો એક મહત્વપૂર્ણ રોકડિયા પાક છે, જેને વેપાર જગતમાં 'સફેદ સોનું' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે કાપડ કંપનીઓની કરોડરજ્જુ છે અને લાખો ખેડૂતો માટે આવકનો મુખ્ય સ્ત્રોત છે. પરંતુ કપાસની ખેતી કરતા ખેડૂતોએ ઘણી બાબતોનું ખાસ ધ્યાન રાખવું પડે છે. કપાસની ખેતી માટે, આબોહવાથી લઈને માટી, પાણી, ખાતર વગેરે બધું જ ધ્યાન રાખવું પડે છે, તો જ ખેડૂતોને પાકમાંથી સારું ઉત્પાદન મળે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમે પણ કપાસની ખેતી કરવા માંગો છો તો આ સમાચાર તમારા માટે છે.

કપાસની ખેતી માટે યોગ્ય વાતાવરણ 

કપાસના અંકુરણ સમયે તાપમાન ઓછામાં ઓછું 16 ડિગ્રી સેલ્સિયસ હોવું જોઈએ. આમ કરવાથી પાકનું ઉત્પાદન વધે છે. પાકના વિકાસ દરમિયાન તાપમાન 21 થી 27 ડિગ્રી સેલ્સિયસની વચ્ચે હોવું જોઈએ. ફળ બેસવાના સમયે તાપમાન બદલાય છે. આ સમયે, દિવસ દરમિયાન તાપમાન 27 થી 32 ડિગ્રી સેલ્સિયસ અને રાત્રે ઠંડુ હોવું જોઈએ, તો જ ઉત્પાદન સારું થશે. બીજ અંકુરિત થવા માટે તેજસ્વી સૂર્યપ્રકાશ અને શુષ્ક હવામાન જરૂરી છે. ઓછામાં ઓછો ૫૦ સેમી વરસાદ જરૂરી છે.

કપાસની ખેતી માટે યોગ્ય જમીન

કપાસની ખેતી માટે, એવી માટીની જરૂર પડે છે જે પાણીને જાળવી રાખવા અને બહાર કાઢવાની સારી ક્ષમતા ધરાવે છે. સિંચાઈવાળા વિસ્તારો માટે રેતાળ અથવા રેતાળ-લોમ જમીન યોગ્ય માનવામાં આવે છે. ઉપરાંત, જમીનનું pH મૂલ્ય 5.5 થી 6.0 હોવું જોઈએ, પરંતુ ખેડૂતો 8.5 સુધીની જમીનમાં પણ કપાસની ખેતી કરી શકે છે.

કપાસની ખેતી માટે પાકની ફેરબદલી

પાક પરિભ્રમણ અપનાવવાથી જમીનની ફળદ્રુપતા જળવાઈ રહે છે અને તે જીવાતો અને રોગોના નિયંત્રણમાં પણ મદદ કરે છે.

ઉત્તર ભારતમાં પાક પરિભ્રમણ

• કપાસ - વટાણા
• કપાસ - જુવાર
• કપાસ - ઘઉં / જવ

દક્ષિણ ભારતમાં પાક પરિભ્રમણ

• કપાસ - જુવાર
• કપાસ - મગફળી
• ડાંગર - કપાસ
• કપાસ - ડાંગર

ઘઉંના પાક માટે, કપાસની વહેલી પાકતી જાત અને ઘઉંની મોડી વાવણીની જાત પસંદ કરવી જોઈએ. જેથી ખેડૂતો બંને પાકમાંથી સારી આવક મેળવી શકે.

વાવણી પહેલાં બીજ માવજત

સ્વસ્થ પાક માટે બીજ માવજત ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. પાકની વાવણી કરતા પહેલા બીજની માવજત કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. જેથી બીજમાં રહેલા રોગની અગાઉથી સારવાર કરી શકાય. આનાથી પાકની ઉપજમાં વધારો તો થાય છે જ, સાથે જમીનની ફળદ્રુપતા પણ જળવાઈ રહે છે.

ફૂગનાશક સારવાર

• કાર્બેન્ડાઝીમ ૨.૫ ગ્રામ પ્રતિ કિલો બીજ
• તે રાઈઝોક્ટોનિયા જેવા રોગોથી બચાવે છે.

જીવાત નિયંત્રણ માટે સલાહ

પાકને જીવાતોથી બચાવવા માટે, ઇમિડાક્લોપ્રિડ 7.0 ગ્રામ અથવા કાર્બોસલ્ફાન 20 ગ્રામ મિશ્રિત પ્રતિ કિલો બીજનો ઉપયોગ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.

ઉધઈ અટકાવવાના પગલાં

પાકમાં ઉધઈની સમસ્યા ખૂબ જ સામાન્ય છે. તે પાક પર હુમલો કરે છે અને તેનો સંપૂર્ણ નાશ કરે છે. આનાથી પાકને બચાવવા માટે, 10 મિલી પાણીમાં 10 મિલી ક્લોરપાયરીફોસ ભેળવીને બીજ પર છંટકાવ કરો. પછી બીજને છાયામાં 30-40 મિનિટ સુધી સૂકવીને વાવો.

નીંદણ નિયંત્રણ

નીંદણ પાકની ઉપજ ઘટાડી શકે છે, તેથી તેનું સમયસર નિયંત્રણ જરૂરી છે. આ માટે, ૩-૪ વખત ખોદકામ કરો. વાવણીના ૩૦-૩૫ દિવસ પછી, સૂકી સ્થિતિમાં પહેલું નીંદણ કરો. જ્યારે બોલ અને ફૂલો આવી રહ્યા હોય ત્યારે કલ્ટિવેટરનો ઉપયોગ કરશો નહીં. આવી સ્થિતિમાં, હાથથી નીંદણ કાઢવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.