કૃષિ મંત્રી શિવરાજ સિંહ બિલ ગેટ્સ સાથે મળ્યા, કૃષિમાં ટેકનોલોજી અને AI વિશે વાત કરી

આજે નવી દિલ્હીના કૃષિ ભવન ખાતે કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ અને ગેટ્સ ફાઉન્ડેશનના બિલ ગેટ્સ વચ્ચે એક બેઠક યોજાઈ હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન, કૃષિ અને ગ્રામીણ વિકાસના વિવિધ વિષયો પર અર્થપૂર્ણ ચર્ચાઓ થઈ. શિવરાજ સિંહે કહ્યું કે અમે કૃષિ, ખાદ્ય સુરક્ષા, મહિલા સશક્તિકરણ, ટેકનોલોજીકલ નવીનતા અને ગ્રામીણ વિકાસને લગતા ઘણા મહત્વપૂર્ણ વિષયો પર વિગતવાર ચર્ચા કરી. ગેટ્સ ફાઉન્ડેશનના સમર્થન અને પ્રતિબદ્ધતા બદલ કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરતા શિવરાજ સિંહે કહ્યું કે ભારત અને ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન વચ્ચેની ભાગીદારીને વધુ ગાઢ બનાવવાની અપાર શક્યતાઓ છે. ખાસ કરીને ડિજિટલ કૃષિ, કૃત્રિમ બુદ્ધિ, બાયોટેકનોલોજી અને આબોહવા-અનુકૂલિત કૃષિ તકનીકોના ક્ષેત્રોમાં.

"ભારતમાં થઈ રહેલું કૃષિ સંશોધન ઉત્તમ છે"

શિવરાજ સિંહે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, આપણું આજીવિકા મિશન મહિલા સશક્તિકરણ માટે એક ચળવળ બની ગયું છે, જેણે મહિલાઓના જીવનમાં પરિવર્તન લાવ્યું છે. તે જ સમયે, બિલ ગેટ્સે કહ્યું કે ભારતમાં થઈ રહેલ કૃષિ સંશોધન ઉત્તમ છે, જેનો લાભ બાકીના વિશ્વને પણ મળી શકે છે.

ચર્ચા દરમિયાન, કેન્દ્રીય મંત્રી શિવરાજ સિંહે બિલ ગેટ્સને કહ્યું કે ભારત 'વસુધૈવ કુટુંબકમ' ના સિદ્ધાંતનું પાલન કરીને વૈશ્વિક કલ્યાણ માટે પ્રતિબદ્ધ છે. ભારત 'સર્વે ભવન્તુ સુખિનઃ, સર્વે સંતુ નિરામયઃ' અને 'બીજાઓના કલ્યાણથી મોટો કોઈ ધર્મ નથી' ના વિચારમાં માને છે. તેમણે આશા વ્યક્ત કરી કે ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન અને અન્ય વૈશ્વિક ભાગીદારો સાથે મળીને, આપણે વિશ્વના તમામ દેશો, ખાસ કરીને ગરીબ અને પછાત પ્રદેશોને મદદ કરવા માટે નવીનતા, ટેકનોલોજી અને સમાવિષ્ટ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપીને ભૂખમરામુક્ત, મજબૂત અને આત્મનિર્ભર વિશ્વના નિર્માણમાં યોગદાન આપીશું.

"કૃષિમાં ગેટ્સ ફાઉન્ડેશનનું યોગદાન"

બેઠકમાં બિલ ગેટ્સે ભારતમાં થઈ રહેલા કૃષિ સંશોધનની પ્રશંસા કરી અને કહ્યું કે આનાથી સમગ્ર વિશ્વને ઘણો ફાયદો થઈ શકે છે, જેના પર શિવરાજ સિંહે કહ્યું કે અમને અમારી શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ વિશ્વ સાથે શેર કરવામાં ખૂબ આનંદ થશે. શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે કહ્યું કે ગેટ્સ ફાઉન્ડેશને કૃષિ અને ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલયો સાથે ભાગીદારીમાં, ખાસ કરીને G-20 દરમિયાન અને ડિજિટલ કૃષિ અને કૃષિ ધિરાણમાં તકનીકી કુશળતા પ્રદાન કરીને નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે, જેના માટે તેમણે આભાર વ્યક્ત કર્યો. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન દ્વારા આરોગ્ય, કૃષિ, પોષણ અને ગરીબી નિવારણ માટે કરવામાં આવી રહેલા પ્રયાસો પ્રશંસનીય છે, જે લાખો લોકોના જીવનમાં સુધારો લાવી રહ્યા છે. આપણી પરંપરા આપણને આવા મહાન પુરુષોનો આદર કરવાનું શીખવે છે.

કૃષિ ક્ષેત્રમાં ઐતિહાસિક સિદ્ધિઓ

શિવરાજ સિંહે કહ્યું કે છેલ્લા દાયકામાં ભારતે પ્રધાનમંત્રી મોદીના નેતૃત્વમાં ગરીબી નિવારણ, મહિલા સશક્તિકરણ અને કૃષિ વિકાસના ક્ષેત્રમાં ઐતિહાસિક સિદ્ધિઓ હાંસલ કરી છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, ભારત વિશ્વની સૌથી ઝડપથી વિકસતી મુખ્ય અર્થવ્યવસ્થા તરીકે ઉભરી આવ્યું છે અને એવી અપેક્ષા છે કે આગામી વર્ષોમાં આ વૃદ્ધિ ચાલુ રહેશે.

શિવરાજે કહ્યું કે કૃષિ ક્ષેત્ર ભારતીય અર્થતંત્રની કરોડરજ્જુ છે. છેલ્લા દાયકામાં કૃષિ ક્ષેત્રમાં ભારતનો સરેરાશ વાર્ષિક વિકાસ દર 4 ટકાથી વધુ રહ્યો છે. વૈશ્વિક કૃષિ જમીન અને તાજા પાણીના સંસાધનોના 4 ટકાથી ઓછી હોવા છતાં, ભારત વિશ્વની 18 ટકા માનવ વસ્તી અને 15 ટકા પશુધનને ખાદ્ય સુરક્ષા પૂરી પાડે છે. ભારત બાજરી, મસાલા, દૂધ, કઠોળનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક અને ચોખા, ઘઉં, ફળો અને શાકભાજીનો બીજો સૌથી મોટો ઉત્પાદક દેશ છે.

પોષણ સુરક્ષાને પ્રાથમિકતા આપતા, ભારત કુદરતી ખેતી, ઓર્ગેનિક ખેતી અને આબોહવા-સ્માર્ટ ટેકનોલોજી જેવી આબોહવા-સ્થિતિસ્થાપક અને ટકાઉ કૃષિ પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યું છે. કૃષિ એ સરકારની ટોચની પ્રાથમિકતાઓમાંની એક છે. ભારત તેના કુલ વાર્ષિક બજેટના ૧૦-૧૧ ટકા કૃષિ અને સંબંધિત ક્ષેત્રો પર ખર્ચ કરે છે, જે ૫ લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ છે. ભારત કૃષિમાં ટેકનોલોજીના ઉપયોગને પ્રાથમિકતા આપી રહ્યું છે અને ક્રાંતિકારી એગ્રીસ્ટાર સહિત ડિજિટલ જાહેર માળખાગત સુવિધાઓનો વિકાસ કરી રહ્યું છે.

ટેકનોલોજીમાં અમર્યાદિત શક્યતાઓ છે - કૃષિ મંત્રી

ભારત એક ક્લિકમાં ૧૧ કરોડ ખેડૂતોના બેંક ખાતામાં સીધા ભંડોળ ટ્રાન્સફર કરવામાં સક્ષમ છે. વિશ્વની સૌથી મોટી બહુ-જોખમી પાક વીમા યોજના, પીએમ ફસલ બીમા યોજના, ડિજિટલ પાક કાપણી, સેટેલાઇટ છબી અને સ્વચાલિત હવામાન ડેટા દ્વારા ઓનલાઈન દાવાની પતાવટ પૂરી પાડે છે. ટેકનોલોજીમાં હજુ પણ અમર્યાદિત સંભાવનાઓ રહેલી છે. અમે ખાસ કરીને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સમાં ટેકનિકલ સહયોગની આશા રાખીએ છીએ અને આ દિશામાં ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન સાથે કામ કરવા આતુર છીએ.

શિવરાજ સિંહે જણાવ્યું હતું કે ભવિષ્યમાં ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે, અમારું ધ્યાન આબોહવા પ્રતિરોધક અને બાયો-ફોર્ટિફાઇડ જાતો વિકસાવવા પર છે. ICAR એ 2900 થી વધુ પાકની જાતો વિકસાવી છે, જેમાંથી 85 ટકા આબોહવા પ્રતિરોધક છે અને 179 બાયો-ફોર્ટિફાઇડ છે. ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન ICAR સાથે કામ કરી રહ્યું છે, આ ક્ષેત્રમાં વધુ ટેકનિકલ સહયોગની સંભાવના છે. ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલય સાથે ગેટ્સ ફાઉન્ડેશનના સહયોગની પ્રશંસા કરતા તેમણે કહ્યું કે તમે મોડેલ ક્લસ્ટર લેવલ ફેડરેશનને મજબૂત બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે.

અનેક યોજનાઓ પર વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી

બેઠકમાં કૃષિ ઉત્પાદનમાં વધારો, ડિજિટલ કૃષિ વિસ્તરણ પ્રણાલી, ચોકસાઇ કૃષિ, ખાદ્ય-પોષણ સુરક્ષા, સમાવિષ્ટ આજીવિકા કાર્યક્રમ, લખપતિ દીદી, ડ્રોન દીદી, અદ્યતન પ્રાણી રસી, કૃષિ અને ગ્રામીણ વિકાસમાં દક્ષિણ-દક્ષિણ અને વૈશ્વિક સહયોગ વધારવાના પગલાં સહિતના વિવિધ વિષયો પર વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી અને બંને પક્ષોએ એકબીજાને સહકારની ખાતરી આપી હતી. આ બેઠકમાં કેન્દ્રીય કૃષિ સચિવ દેવેશ ચતુર્વેદી, કેન્દ્રીય ગ્રામીણ વિકાસ સચિવ શૈલેષ સિંહ, બંને મંત્રાલયો અને ICAR ના અધિકારીઓ અને ગેટ્સ ફાઉન્ડેશનના હરિ મેનન અને અલ્કેશ અડવાણી પણ હાજર હતા.