FSSAI અભિયાન : "ફૂડ સેફ્ટી ઓન વ્હીલ્સ" જે દૂધમાં ભેળસેળ અટકાવી રહ્યું છે
25-03-2025
35 રાજ્યોમાં આ એકમો ગામડાઓમાં દૂધ અને દૂધના ઉત્પાદનોનું પરીક્ષણ કરી રહ્યું છે.
ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (FSSAI) હવે ફક્ત શહેરોમાં જ નહીં, પરંતુ ગામડાઓમાં પણ ખોરાકના નમૂનાઓનું પરીક્ષણ કરી રહી છે. તે પણ અઠવાડિયા કે મહિનામાં એક કે બે વાર નહીં પણ 24 કલાક તે વિસ્તારોમાં ફરવું. અને આ બધું "ફૂડ સેફ્ટી ઓન વ્હીલ્સ" (FSW) ને કારણે શક્ય બન્યું છે. નિષ્ણાતોના મતે, FSW એ FSSAI ના વાહન પર એક મોબાઇલ લેબ છે. 25 માર્ચે, કેન્દ્રીય પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલયે લોકસભામાં ઉઠાવવામાં આવેલા એક પ્રશ્નના જવાબમાં આ માહિતી આપી હતી. મંત્રાલયનું કહેવું છે કે હાલમાં દેશના 35 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં FSW ના 285 યુનિટ ચાલી રહ્યા છે.
આ હાઇ-ટેક યુનિટ્સ છે. દૂધ અને દૂધના ઉત્પાદનોના પરીક્ષણ માટે, FSW યુનિટમાં ચરબી, SNF, પ્રોટીન અને ભેળસેળયુક્ત પાણી, યુરિયા, સુક્રોઝ, માલ્ટોડેક્સ્ટ્રિન અને એમોનિયમ સલ્ફેટ જેવા મુખ્ય ગુણવત્તા પરિમાણોના સ્પોટ પરીક્ષણ માટે મિલ્ક-ઓ-સ્ક્રીન ઉપકરણો છે. આ ઉપરાંત, FSW અન્ય ખાદ્ય ઉત્પાદનોમાં મૂળભૂત ભેળસેળ તપાસવામાં પણ સક્ષમ છે.
ખાદ્ય ઉત્પાદનોની ટ્રેસેબિલિટી નક્કી કરવી પડશે
લોકસભામાં માહિતી આપતાં મંત્રાલયે કહ્યું છે કે ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ એક્ટ 2006 ના નિયમો હેઠળ ફૂડ બિઝનેસ ઓપરેટર્સ (FBO) માટે કેટલાક નિયમો બનાવવામાં આવ્યા છે. ખાસ કરીને એવા ઓપરેટરો જે કાચા માલની ખરીદીથી લઈને ગ્રાહકો સુધી તૈયાર માલ પહોંચાડવા સુધીનું બધું જ કરે છે. આવા સંચાલકોએ ખાદ્ય ઉત્પાદનોની ટ્રેસેબિલિટી સુનિશ્ચિત કરવી પડશે. ખાદ્ય પારદર્શિતા, જવાબદારી અને સલામતી જાળવવા માટે, સંચાલકોએ સમગ્ર પુરવઠા શૃંખલામાં યોગ્ય રેકોર્ડ અને દસ્તાવેજો જાળવવા આવશ્યક છે. જો જરૂર પડે તો નિરીક્ષણ અને ઓડિટ દરમિયાન આ દસ્તાવેજો રજૂ કરવા પડશે. જો આમ કરવામાં ન આવે, તો ઉલ્લંઘનના કિસ્સામાં યોગ્ય નિયમનકારી કાર્યવાહી કરવામાં આવી શકે છે.
FSSAI ના નિયમો આ રીતે નક્કી થાય છે
લોકસભામાં આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (FSSAI) એ ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ (ફૂડ પ્રોડક્ટ્સ સ્ટાન્ડર્ડ્સ એન્ડ ફૂડ એડિટિવ્સ) રેગ્યુલેશન્સ, 2011 હેઠળ દૂધ અને દૂધના ઉત્પાદનો માટે ધોરણો નક્કી કર્યા છે. પાલન સુનિશ્ચિત કરવા માટે આ ધોરણો દેશભરમાં ડેરી સહકારી સંસ્થાઓ સહિત તમામ ફૂડ બિઝનેસ ઓપરેશન્સ (FBOs) પર સમાન રીતે લાગુ પડે છે. નવા ધોરણો વિકસાવતી વખતે અથવા હાલના ધોરણોમાં સુધારો કરતી વખતે, FSSAI સામાન્ય લોકો અને હિસ્સેદારો પાસેથી પ્રતિસાદ અને સૂચનો મેળવવા માટે ડ્રાફ્ટ સૂચનાઓ જારી કરે છે. ડેરી સહકારી મંડળીઓના ઇનપુટ્સ સહિત પ્રાપ્ત પ્રતિસાદની સંપૂર્ણ સમીક્ષા કરવામાં આવે છે અને માનક-નિર્ધારણ પ્રક્રિયા દરમિયાન ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે.
