ગીતાબેને કપાસ છોડીને વટાણાની ખેતી શરૂ કરી, ઓછા ખર્ચે સારો નફો મેળવવા લાગ્યા

આ સફળતાની વાર્તા ગુજરાતના ગીતાબેનની છે જે સાબરકાંઠા જિલ્લાના રહેવાસી છે. આ જિલ્લાની મોટાભાગની વસ્તી ખેડૂતો છે અને તેમની આવક ખૂબ ઓછી છે. આ દેશના સૌથી પછાત જિલ્લાઓમાંનો એક છે જ્યાં મોટાભાગના ખેડૂતો કપાસ અને ઘઉંની ખેતીમાં રોકાયેલા છે. આ જિલ્લાના વિજયનગર તાલુકામાં, ભાંભુડી ગામ છે જ્યાં મહિલા ખેડૂત ગીતાબેન રહે છે. તેમનું પૂરું નામ ગીતાબેન હરેશભાઈ છે જે ખેતીમાં જોખમ લેવા અને સફળતા મેળવવા માટે જાણીતા છે.

ખરેખર, ગીતાબેન શરૂઆતથી જ અન્ય ખેડૂતોની જેમ કપાસની ખેતી કરતા હતા. આખો પરિવાર વર્ષોથી કપાસની ખેતીમાં રોકાયેલો હોવાથી બીજો કોઈ વિકલ્પ નહોતો. પરંતુ મહેનત અને ઓછી કમાણી જોઈને ગીતાબેને કપાસની ખેતી છોડીને વટાણાની ખેતી કરવાનો નિર્ણય લીધો. ગુજરાતમાં વટાણાની ખેતી પ્રચલિત નથી, પરંતુ ગીતાબેને જોખમ લેવાનું નક્કી કર્યું કારણ કે તે ઓછી મહેનતે સારા પૈસા કમાવવાનો માર્ગ આપે છે.

તમે કપાસની ખેતી કેમ છોડી દીધી?

કપાસ છોડીને વટાણા પસંદ કરવાનું કારણ શું હતું? આ અંગે ગીતાબેને જણાવ્યું હતું કે ૧ વીઘા ખેતરમાં કપાસમાંથી જેટલી આવક થવી જોઈતી હતી તેટલી થઈ નથી. તેમણે કહ્યું કે કપાસ એક વ્યાપારી પાક હોઈ શકે છે, પરંતુ તેના માટે ઘણી મહેનતની જરૂર પડે છે. ગીતાબેનનો ૫ સભ્યોનો આખો પરિવાર પણ આ ખેતીમાં રોકાયેલો હતો. પણ કમાણી ઘણી ઓછી હતી. 

અમારે પણ બહારના મજૂરો પર આધાર રાખવો પડતો હતો. આમાં ઘણા પૈસા અને મજૂરીનો વ્યય થતો હતો. કપાસના પાકને રોગો વધુ સંવેદનશીલ હોય છે, જેના કારણે તેને બચાવવા માટે વધુ રાસાયણિક છંટકાવની જરૂર પડે છે. આના પર વધુ ખર્ચ થાય છે. જ્યારે કેટલીક કપાત પછી, ગીતાબેન પાસે 1 વીઘા જમીનમાં ફક્ત 25 હજાર રૂપિયા બચ્યા. આ બધી બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને, ગીતાબેન વટાણાની ખેતી તરફ વળ્યા.

કપાસ કરતાં વટાણાના ફાયદા વધુ છે

જ્યારે ગીતાબેન વટાણાના બીજ ખરીદવા બજારમાં ગયા, ત્યારે તેમને ખબર પડી કે તે કપાસ કરતા ઘણું સસ્તું છે. કપાસ કરતાં વટાણાના પાકને તૈયાર થવામાં ઓછો સમય લાગે છે. મોટો ફાયદો એ છે કે તેની લણણી ઘણી વખત કરી શકાય છે અને તેના છોડનો ઉપયોગ ચારા તરીકે પણ થાય છે. તેમણે કહ્યું કે વટાણાની ખેતી માટે ફક્ત 15 દિવસ માટે વધારાની મજૂરીની જરૂર પડે છે, તે પણ જ્યારે તે કાપવામાં આવે છે ત્યારે. બાકીના દિવસો દરમિયાન પાકને કોઈ ખાસ કાળજીની જરૂર નથી.

વટાણામાંથી થતી કમાણી અંગે ગીતાબેન કહે છે કે પાક ત્રણ વાર લણવામાં આવ્યો અને બજારમાં સારા ભાવે વેચાયો. આ માટે તે વડાલીના બજારોમાં ગઈ. પહેલી વાર તેમણે વટાણાનો પાક ૩૧ રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે વેચ્યો. બીજી વખત ઉત્પાદન 20 રૂપિયામાં અને ત્રીજી વખત 18 રૂપિયામાં વેચાયું.

તેણીએ કહ્યું કે તેણી એક પાકમાં 40 થી 45,000 રૂપિયાનો નફો કમાઈ રહી છે, જ્યારે કપાસમાં આ નફો 25,000 રૂપિયા હતો. આ રીતે, ગીતાબેન કપાસમાંથી 15,000 રૂપિયા વધુ કમાઈ રહ્યા છે. ગીતાબેનની સફળતા જોઈને, તેમના ગામના અન્ય ખેડૂતોએ પણ વટાણાની ખેતી શરૂ કરી દીધી છે.